Bệnh Celiac là một tình trạng tự miễn dịch liên quan đến hệ thống miễn dịch phản ứng với gluten. Gluten là tên gọi chung của một nhóm protein trong ngũ cốc như lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Ở một người bị celiac, tiếp xúc với gluten sẽ gây viêm ruột. Tiếp xúc nhiều lần dần dần làm tổn thương ruột non, có thể dẫn đến vấn đề hấp thụ khoáng chất và chất dinh dưỡng từ thức ăn. Celiac ảnh hưởng đến khoảng 1/100 người trên toàn thế giới và nhiều người mắc bệnh mà không biết. Vậy, làm sao để phát hiện mình mắc bệnh? Các dấu hiệu bệnh celiac là gì?
1. Phát ban
Khoảng 17% những người bị celiac phát triển viêm da herpetiformis, phát ban ngứa đặc trưng bởi các mụn nước nhỏ trên đầu gối, khuỷu tay, lưng dưới hoặc mông. Viêm da herpetiformis thường xảy ra trong vòng một tháng sau khi tiêu thụ gluten.
Trên thực tế, nhiều người phát ban bệnh celiac mà không có bất kỳ triệu chứng tiêu hóa nào , đây là dấu hiệu bệnh celiac quan trọng đầu tiên của tình trạng này.
2. Đánh hơi
Một số dấu hiệu đầu tiên của bệnh celiac là các vấn đề về tiêu hóa , như đánh hơi.
Mặc dù đánh hơi không phải lúc nào cũng liên quan đến rối loạn tiêu hóa – nó cũng có thể do thay đổi chế độ ăn uống, chẳng hạn như tăng lượng chất xơ – bạn nên đến gặp bác sĩ nếu đánh hơi kéo dài, cản trở cuộc sống hàng ngày của bạn hoặc kèm theo các triệu chứng GI khác như chướng bụng.
3. Tiêu chảy
Phân lỏng, chảy nước là một trong những dấu hiệu bệnh celiac phổ biến nhất. Một nghiên cứu cho thấy nó ảnh hưởng đến khoảng 77% bệnh nhân. Những người bị bệnh celiac rất có thể bị tiêu chảy do viêm và tổn thương ruột do gluten.
4. Đau bụng
Một dấu hiệu bệnh celiac phổ biến thường xuất hiện sớm là đau bụng âm ỉ, nhẹ sau khi ăn.
May mắn thay, một chế độ ăn uống không chứa gluten có hiệu quả để cải thiện triệu chứng này. Ví dụ, một nghiên cứu năm 2016 cho thấy những bệnh nhân celiac không được điều trị bị đau bụng nhiều hơn đáng kể so với những người đang ăn kiêng không có gluten.
5. Thiếu máu do thiếu sắt
Nếu bệnh celiac không được điều trị, lớp niêm mạc của ruột non sẽ bị tổn thương và không thể hấp thụ tốt các chất dinh dưỡng như sắt. Điều này có thể gây ra tình trạng thiếu sắt, cuối cùng có thể dẫn đến thiếu máu.
Dấu hiệu bệnh Celiacs thiếu máu là tình trạng số lượng hồng cầu thấp bất thường. Nó liên quan đến các triệu chứng như cực kỳ mệt mỏi, suy nhược, đau ngực, đau đầu và chóng mặt. Một nghiên cứu năm 2013 cho thấy 23% bệnh nhân celiac bị thiếu máu.
6. Bệnh thần kinh ngoại biên
Khoảng 10% những người bị bệnh celiac cũng có tình trạng thần kinh liên quan như bệnh thần kinh ngoại vi , do không thể hấp thụ vitamin B12 .
Bệnh thần kinh ngoại biên gây ra yếu, đau hoặc cảm giác bỏng/ngứa ran ở bàn tay và bàn chân do tổn thương dây thần kinh. Nó có nhiều khả năng xảy ra ở giai đoạn cuối của bệnh celiac không được điều trị.
7. Giảm cân
Mặc dù không có thay đổi trong chế độ ăn uống hoặc cảm giác thèm ăn, dấu hiệu bệnh celiac là giảm cân. Bệnh celiac có thể dẫn đến giảm cân vì ruột không còn khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.
Trên thực tế, một nghiên cứu nhỏ năm 2012 cho thấy 23% bệnh nhân mắc bệnh celiac đã trải qua giảm cân. Một nghiên cứu khác năm 2012 về những bệnh nhân celiac mới được chẩn đoán cho thấy rằng một tỷ lệ nhỏ người bệnh bị thiếu cân, 69% tăng cân sau một năm theo chế độ ăn không có gluten.
8. Đầy hơi
Do tình trạng viêm trong đường tiêu hóa, bệnh celiac cũng có thể gây đầy hơi . Một nghiên cứu nhỏ năm 2013 cho thấy đầy hơi là triệu chứng tiêu hóa phổ biến thứ tư của bệnh celiac, ảnh hưởng đến 11% bệnh nhân.
Tuy nhiên, một khi bạn tuân thủ một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt không chứa gluten, triệu chứng này sẽ biến mất.
9. Mệt mỏi
Theo thời gian, việc hấp thụ kém một số chất dinh dưỡng có thể gây ra cảm giác mệt mỏi hoặc giảm năng lượng ở những người bị bệnh celiac. Đôi khi, sự mệt mỏi có thể được cho là vì thiếu máu do cơ thể không hấp thu được sắt, gây thiếu sắt.
Trên thực tế, một nghiên cứu nhỏ năm 2010 cho thấy những bệnh nhân mắc bệnh celiac không được điều trị sẽ có biểu hiện mệt mỏi tồi tệ hơn đáng kể so với những người tuân thủ chế độ ăn không có gluten.
10. Táo bón
Một dấu hiệu bệnh celiac phổ biến khác là táo bón. Có thể là do ruột bị tổn thương sẽ hấp thụ nhiều độ ẩm hơn từ phân. Điều này dẫn đến phân cứng và khó đào thải.
Trong khi hầu hết các triệu chứng sẽ hết sau khi bắt đầu chế độ ăn không có gluten, một nghiên cứu nhỏ vào năm 2021 cho thấy 29,7% người tiếp tục bị táo bón sau khi bắt đầu chế độ ăn không có gluten. Điều này có thể là do chế độ ăn không có gluten có xu hướng ít chất xơ hơn, có thể làm giảm táo bón .
Kết luận
Bệnh Celiac là một tình trạng kéo dài suốt đời do gluten gây ra. Mặc dù không có cách chữa trị nhưng những người mắc bệnh có thể kiểm soát các dấu hiệu bệnh celiac bằng một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt không chứa gluten. Nhưng chẩn đoán sớm bệnh celiac là rất quan trọng vì nếu không được điều trị, chứng rối loạn này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
Bệnh Celiac là một bệnh mãn tính, nếu không được chẩn đoán, có thể dẫn đến các biến chứng tồi tệ hơn như bệnh mạch vành, viêm loét đại tràng và thậm chí là ung thư hạch .